Ενεργειακή αυτονομία από κλαδιά ελαιοδέντρων στο Δήμο Τριφυλίας

Mία συλλογική πρόταση η οποία στοχεύει στην ολοκληρωμένη και βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής της Μεσσηνίας κατατέθηκε στο πλαίσιο της Εγκυκλίου Σχεδιασμού, υλοποίησης και παρακολούθησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων ως εργαλείων Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της προγραμματικής περιόδου 2014-2020. Η πρόταση αφορά στην αξιοποίηση των κλαδιών ελαιοκαλλιέργειας και η ιδέα είναι η προώθηση μιας καινοτόμου ολοκληρωμένης έξυπνης διαχείρισης, η οποία θα αναπτυχθεί και θα εφαρμοστεί από τρεις δήμους της Μεσσηνίας: το Δήμο Πύλου- Νέστορος, το Δήμο Οιχαλίας και το Δήμο Τριφυλίας.

Βασικό στοιχείο της στρατηγικής είναι η διαδικασία μετασχηματισμού των μεγάλων ποσοτήτων κλαδεμάτων ελιάς, που παράγονται ετησίως στην περιοχή σε pellet, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν ως πρωτογενής πηγή ενέργειας για να καλύψει τις ανάγκες θέρμανσης αρχικά των δημοτικών κτιρίων και συγκεκριμένα των σχολείων και κοινοτικών καταστημάτων.

Στη συνέχεια το έργο μπορεί να επεκταθεί, έτσι ώστε το υλικό να αξιοποιηθεί από άλλους Δήμους ή ακόμα και να διοχετευθεί στην αγορά. Μέσω της υιοθέτησης και εφαρμογής της διαχείρισης αυτής, οι τρεις εταίροι θα επιτύχουν ενεργειακή αυτονομία σε μεγάλο βαθμό, δεδομένου ότι οι ανάγκες θέρμανσης θα καλυφθούν από τοπικά παραγόμενα γεωργικά υπολείμματα, αντικαθιστώντας τη συμβατική πηγή του πετρελαίου. Τα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη είναι προφανή, καθώς θα αντιμετωπισθεί η ανεξέλεγκτη καύση των κλαδιών που πραγματοποιείται σήμερα επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα και μειώνοντας το κόστος και την εξάρτηση από το πετρέλαιο.

Η διαδικασία θα ελέγχεται από ένα έξυπνο σύστημα διαχείρισης της συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης, με την ενεργό συμμετοχή και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων της περιοχής, ενισχύοντας την απασχόληση.

Η πρόταση αποτελείται από ένα σύνολο δράσεων, έχοντας έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα για τη συγκεκριμένη χωρική ενότητα και ούσα με αυτό τον τρόπο συμβατή με το πνεύμα των ΟΧΕ.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται:

-η ενεργειακή αναβάθμιση των δημοτικών κτιρίων με αντικατάσταση των λεβήτων

-σχεδιασμός και ανάπτυξη συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης των γεωργικών υπολειμμάτων

-ίδρυση κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης και οργάνωση συλλογής κλαδιών της ελαιοκαλλιέργειας

-συνολικό σύστημα ηλεκτρονικής διαχείρισης και παρακολούθησης

-σχεδιασμός πρότυπης μονάδας παραγωγής βιομάζας και κατασκευή τεσσάρων μονάδων παραγωγής βιομάζας

-δημιουργία κέντρου συντονισμού και διαχείρισης

-διάχυση αποτελεσμάτων και ενημέρωση και η αντίστοιχη τεχνική υποστήριξη του έργου.

Στο σχεδιασμό της πρότασης συμμετέχει ενεργά προσφέροντας την τεχνογνωσία του το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Κύτταρο Εναλλακτικών Αναζητήσεων Νέων συμβάλλοντας στην οργάνωση Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης. Παράλληλα, υποστηρικτές του εγχειρήματος είναι ο Αγροτικός Συνεταιρισμός «Νηλέας» και άλλοι τοπικοί συνεταιρισμοί. Την υποστήριξή της στο εγχείρημα έχει δηλώσει και η Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων.

Από την υλοποίηση του προτεινόμενου έργου αναμένεται πολλαπλά οφέλη, τόσο περιβαλλοντικά, όσο και κοινωνικά και οικονομικά. 

Στα περιβαλλοντικά οφέλη ανήκουν: 

-η αύξηση της ενεργειακής αυτονομίας των συμμετεχόντων δήμων,

-η αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τοπική κατανάλωση ενέργειας,

-η ελαχιστοποίηση του κινδύνου έλλειψης καυσίμων μέσω της ανάπτυξης καινοτόμων λύσεων βασισμένων στη φύση, που καλύπτουν τα δημοτικά κτίρια,

-η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος σε τοπικό επίπεδο χάρη στην αντικατάσταση του πετρελαίου ως πρωταρχική πηγή για τις ανάγκες θέρμανσης με pellet.

-Η μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος λόγω της εξάλειψης της ανεξέλεγκτης καύσης των κλαδιών.

Επιπλέον, εκτός από τα περιβαλλοντικά οφέλη, το προτεινόμενο έργο θα εφαρμοστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη για την τοπική  κοινωνία που έχει πληγεί τα τελευταία χρόνια από την οικονομική κρίση. Τα αναμενόμενα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες αναμένεται να είναι:

η μείωση των δαπανών για ενέργεια θέρμανσης,

η απασχόληση των τοπικών πληθυσμών που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της ανεργίας

η μείωση του κόστους καλλιέργειας για τους αγρότες

η εμπέδωση περιβαλλοντικής συνείδησης στους αγρότες και γενικότερα στους πολίτες

η ανάπτυξη του αισθήματος της συνεργασίας μέσω του συνεταιρισμού

​Το έργο θεωρείται καινοτόμο και μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο υπογραμμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι τοπικές κοινότητες μπορούν να εκμεταλλευτούν τοπικά γεωργικά υπολείμματα χρησιμοποιώντας τα για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών.

Σε αυτή τη φάση έχει πραγματοποιηθεί μελέτη βιωσιμότητας για τη διερεύνηση των ενεργειακών αναγκών των δήμων, της παραγωγής κλαδεμάτων και της απόσβεσης της επένδυσης. Επίσης, έχει πραγματοποιηθεί προκοστολόγηση του έργου, με ποσό της τάξης περίπου των 4.000.000 ευρώ.

Από τη συνοπτική περιγραφή της πρότασης, διαφαίνεται η συμπληρωματικότητα και συνεκτικότητα των προτεινόμενων δράσεων, οι οποίες συγκροτούν μια ολοκληρωμένη επένδυση πλήρως συμβατή με  το πλαίσιο των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων. Στη σχετική εγκύκλιο αναφέρεται ότι στους στόχους της χωρικής στρατηγικής κάθε περιοχής περιλαμβάνονται η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης και απασχόλησης, η με κοινωνικούς όρους βελτίωση της καθημερινής ζωής των πολιτών και η διατήρηση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος με βάση την αειφόρο προσέγγιση της αναπτυξιακής διαδικασίας. Ακριβώς σε αυτά τα αποτελέσματα στοχεύει η πρόταση για την αειφόρο ανάπτυξη και βελτίωση της ποιότητας ζωής της περιοχής της Μεσσηνίας.

Τέλος, η πρόταση αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια, στο πνεύμα της εγκυκλίου η οποία ενθαρρύνει την ύπαρξη δικτύων Δήμων σε σχήματα/ συμπράξεις (ενότητες γειτονικών δήμων όταν η περιοχή εφαρμογής αφορά στο σύνολο των δήμων ή σε τμήματά τους.

Πηγή