Ανεβείτε... τρέχοντας

Εκατομμύρια δρομείς, αλλά και ασκούμενοι γενικότερα σε όλο τον κόσμο, βιώνουν καθημερινά τα οφέλη της άσκησης. Καλύτερη φυσική κατάσταση και υγεία, έλεγχος και μείωση του σωματικού βάρους είναι μερικές μόνο από τις θετικές επιδράσεις της άσκησης στον ανθρώπινο οργανισμό. Ευτυχώς όμως, όπως μας εξηγεί στη συνέχεια του άρθρου ο αθλητικός ψυχολόγος Γιάννης Ζαρώτης, τα οφέλη της άσκησης δεν περιορίζονται στο σώμα, αλλά επεκτείνονται και στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου. 

Η σωματική άσκηση αναφέρεται ως μορφή εκγύμνασης του σώματος και του πνεύματος, με την ύπαρξη παράλληλα και επίδρασης στην ψυχολογική κατάσταση του ασκούμενου. Τα οφέλη της άσκησης στην ψυχολογική κατάσταση του ατόμου αποτελούν αντικείμενο έρευνας τα τελευταία χρόνια και προσδίδουν στη φυσική δραστηριότητα ένα εύρος θετικών ψυχικών επιδράσεων προς τον ανθρώπινο οργανισμό. Τα οφέλη σχετίζονται με τη βελτίωση της ανθρώπινης διαβίωσης και την ποιότητα ζωής.

Αναφέρονται πιο συγκεκριμένα στα:  

Βελτίωση της διάθεσης 

Η βελτίωση της καρδιαγγειακής λειτουργίας και η έκκριση χημικών ουσιών στον οργανισμό, μέσω της άσκησης, έχει άμεση επίδραση στη διάθεση του ασκούμενου. Η ευχάριστη διάθεση συνδέεται με χημικές ουσίες που εκκρίνονται στον εγκέφαλο και επιδρούν στην ψυχολογική κατάσταση του ατόμου. Τέτοιου είδους χημικές ουσίες είναι η νορεπινεφρίνη, η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, οι οποίες ασκούν θετική επίδραση στην ψυχολογική διάθεση. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται επίσης ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις άσκησης, η έκκριση των χημικών ουσιών παρουσιάζει στον εγκέφαλο δράση ανάλογη με τη δράση της μορφίνης, προκαλώντας γενική ευφορία. Η συγκεκριμένη επίδραση έχει αναφερθεί ως «το ανέβασμα του δρομέα» (runner’s high).  

Μείωση του άγχους και παράλληλη ανάπτυξη της ικανότητας αντιμετώπισης του στρες 

Το τρέξιμο και η άσκηση γενικότερα βοηθά το άτομο να «αποκλείσει» από τη σκέψη του για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (όσο διαρκεί η άσκηση και για λίγο χρόνο μετά) τα όποια προβλήματα και ανησυχίες το απασχολούν, με αποτέλεσμα να «απαλλάσσεται» και από το άγχος. Σύμφωνα με τις θεωρίες περί του άγχους, όσο πιο πολύ σκεφτόμαστε ένα γεγονός ή ένα θέμα που μας προβληματίζει, τόσο περισσότερο ωθούμε τον εαυτό μας στη βίωση άγχους. Πολλές φορές το πρόγραμμα άσκησης δεν καταλήγει στην άμεση μείωση του άγχους, αλλά αυτή η μείωση επέρχεται με καθυστέρηση 30-90 λεπτών. Η περίπτωση αυτή αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως «καθυστερημένη αγχολυτική επίδραση» (delayed anxiolytic effect).

Ικανοποίηση από την επίτευξη στόχων της άσκησης 

Ο ασκούμενος τοποθετεί σε κάθε μορφή άσκησης ένα στόχο, η επίτευξη του οποίου δίνει ικανοποίηση και αποτελεί βασικό παρακινητικό παράγοντα για τη μελλοντική συνέχιση της άσκησης.    

Βελτίωση της αυτοεκτίμησης

Η βίωση θετικού συναισθήματος και η επίτευξητου στόχου που θέτει κανείς καλλιεργεί στο άτομο και θετικά συναισθήματα για τον εαυτό του,  αυξάνοντας την αυτοεκτίμησή του. Παράλληλα αυξάνει και την αυτο-αποτελεσματικότητά του έναντι στο τι είναι ικανό να πραγματοποιήσει, ιδιαίτερα σημαντικό όφελος για τις μεγαλύτερες ηλικίες. 

Βελτίωση της αυτο-εικόνας
Η άσκηση συνδέεται άρρηκτα με τη σωματική κατάσταση και εμφάνιση του ατόμου καθώς βελτιώνει την εξωτερική του εικόνα. Η εξωτερική εμφάνιση επηρεάζει την εικόνα που έχει το άτομο για τον ίδιο του τον εαυτό (αυτο-εικόνα), βιώνοντας συναίσθημα αποδοχής και ευχαρίστησης για την εμφάνισή του. 

Αυξημένα επίπεδα ενέργειας
Η θετική διάθεση που πηγάζει από την άσκηση, η αυξανόμενη αυτοεκτίμηση και ικανοποίηση του ατόμου αποτελούν στοιχεία για την παραγωγή σωματικής και ψυχολογικής ενέργειας. Παράλληλα, καθιστά τον ασκούμενο περισσότερο κινητικό και λειτουργικό, περισσότερο παραγωγικό και στον τομέα της εργασίας του. 

Αυτοπεποίθηση που πηγάζει από τις σωματικές-φυσικές μας ικανότητες
Η ενασχόληση του ατόμου με την άσκηση και η επίτευξη των επιμέρους στόχων επ’ αυτής, καλλιεργούν και αυξάνουν την αυτοπεποίθησή του.
Η αυτοπεποίθηση συνδέεται με την αίσθηση ότι μπορεί να φέρει κάποιος εις πέρας το πρόγραμμα άσκησης, το οποίο συνεισφέρει στη βίωση της προσωπικής ικανότητας από την πλευρά του ασκούμενου. 

Προφύλαξη από συναισθηματικές διαταραχές
Η έρευνα στο χώρο των συναισθηματικών διαταραχών καταδεικνύει ότι τα παραπάνω οφέλη που αποκομίζει το άτομο από την άσκηση, θωρακίζουν εν μέρει και προφυλάσσουν το άτομο από συναισθηματικές διαταραχές, συνδεόμενες με αίσθημα ατονίας, απώλειας ικανοποίησης και ενέργειας. 

Μείωση συμπτωμάτων που συνδέονται με ψυχικές διαταραχές
Η άσκηση έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλά παρεμβατικά προγράμματα για την αποκατάσταση ψυχικών διαταραχών ως συνοδή και βοηθητική λειτουργία. Υποστηρίζεται ότι μόνο η άσκηση δεν μπορεί να αποτελεί θεραπεία για ψυχικές διαταραχές, αλλά αναδεικνύεται ο βοηθητικός της ρόλος. Στη θεραπευτική διαδικασία ψυχικών διαταραχών είναι απαραίτητο να ελεγχθεί εξονυχιστικά το προτεινόμενο πρόγραμμα άσκησης καθώς το μη ενδεδειγμένο είναι πιθανόν να αποδώσει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
Ως άσκηση θεωρείται ακόμη και ένας περίπατος χαμηλής έντασης, ο οποίος δύναται να βελτιώσει τα επίπεδα διάθεσης και ενέργειας του ατόμου.
Ο χρόνος διάρκειας της άσκησης καθώς και η εβδομαδιαία συχνότητά της, ώστε να είναι ωφέλιμη, ποικίλλουν στα αποτελέσματα των ερευνητών. Οι πιο πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν την καθημερινή άσκηση ως την ιδανικότερη συχνότητα για την αποκόμιση θετικών επιδράσεων, ενώ παράλληλα αναφέρεται ότι πρέπει να δοθεί προσοχή στην έντασή της καθώς η υψηλής έντασης άσκηση προκαλεί αρκετές φορές αρνητικά συναισθήματα, αν ο ασκούμενος δεν είναι συνηθισμένος σε αυτήν.     

Βάλτε στόχους 

Για την υιοθέτηση της άσκησης στη ζωή μας, θα ήταν καλό να τεθούν εξαρχής κάποιοι στόχοι για τους οποίους το άτομο την εισαγάγει στο πρόγραμμά του. Η μείωση της έντασης, η βελτίωση της φυσικής κατάστασης και αρκετοί από τους παραπάνω παράγοντες είναι στόχοι που αυξάνουν την προσωπική μας δέσμευση έναντι της άσκησης. Στις ΗΠΑ οι έρευνες δείχνουν ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων που ξεκινούν άσκηση, την εγκαταλείπουν το περισσότερο σε διάστημα έξι μηνών. Γι’ αυτό απαιτείται τοποθέτηση στόχων για να υφίσταται προσωπικό ενδιαφέρον και να βιώνει ο ασκούμενος τα οφέλη της άσκησης. 

Δημοσίευση στο Runner νο. 40, του Γιάννη Ζαρώτη, Ψυχολόγου - Αθλητικού Ψυχολόγου