Το άγχος είναι μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση που περιλαμβάνει αισθήματα τάσης, φόβου ή ακόμα και τρόμου σε ένα μελλοντικό κίνδυνο η πηγή του οποίου είναι κατά ένα μεγάλο ποσοστό άγνωστη ή μη αναγνωρίσιμη. Ένα άτομο που βιώνει άγχος, ζει νιώθοντας μια συνεχή ένταση και ανησυχία στην καθημερινότητα του. Κατά μία έννοια θα έλεγα ότι κάποιος με άγχος έχει συνεχώς την αίσθηση ότι θα του συμβεί κάτι στο μέλλον το οποίο δε θα μπορέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά. Ο φόβος του αυτός δεν έχει πρόσωπο. Δεν είναι κάτι συγκεκριμένο αυτό που φοβάται ότι θα του συμβεί.
Ο άνθρωπος που διακατέχεται από άγχος δεν αντιλαμβάνεται τον κόσμο σαν ένα ασφαλές μέρος αλλά σαν ένα μέρος που εγκυμονεί κινδύνους και απρόβλεπτες καταστάσεις. Αυτό βέβαια πολλές φορές δεν του είναι συνειδητό. Συνήθως αποδίδει το άγχος του καθαρά σε εξωτερικούς παράγοντες.
Στο σώμα το άγχος εκδηλώνεται με αρρυθμίες, ταχυκαρδίες, προβλήματα πεπτικού συστήματος και συχνούς πονοκεφάλους. Άλλα συμπτώματα άγχους περιλαμβάνουν ψυχοκινητική ανησυχία, δυσκολία στη κατάποση, ξηροστομία, τρέμουλο, πλάκωμα στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, μυική ένταση και προβλήματα συγκέντρωσης. Ένας άνθρωπος που υποφέρει από άγχος κουράζεται εύκολα, είναι ευερέθιστος και έχει προβλήματα με τον ύπνο του. Μπορεί να ξυπνά μες τη νύχτα ή να έχει πρόβλημα στο να αποκοιμηθεί λόγω της μεγάλης έντασης που νιώθει. Δε μπορεί να ηρεμήσει γιατί το μυαλό του κατακλύζουν σκέψεις, που έχουν να κάνουν με πραγματικά ή με φανταστικά προβλήματα. Δυστυχώς είναι δύσκολο για κάποιον που το άγχος και η ανησυχία του έχει γίνει πλέον τρόπος ζωής, να βγει εύκολα από αυτήν τη δίνη. Ο ίδιος πολλές φορές πιστεύει λανθασμένα ότι με το να σκέφτεται συνέχεια τα προβλήματα που έχει στο παρόν ή που θα έχει στο μέλλον, παίρνει τον έλεγχο πάνω σε αυτά. Κάτι που δυστυχώς δεν είναι αλήθεια. Ανησυχώντας συνεχώς για τα προβλήματα μας δεν επιλύουμε κάτι, αντιθέτως γινόμαστε έρμαιο αυτών και συνεπώς κάνουμε τη ζωή μας ακόμα πιο δύσκολη.
Το παθολογικό άγχος μπορεί να πάρει διαφορετικές μορφές ανάλογα τον άνθρωπο και το ψυχολογικό του προφίλ. Μπορεί να εκδηλωθεί σε μορφή μια συγκεκριμένης φοβίας, σε κρίση πανικού, σε ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, σε αγοραφοβία, σε υποχονδρίαση και τέλος σε άλλες ψυχικές διαταραχές σχετιζόμενες με στρες.
Το άγχος επίσης σε πολλές περιπτώσεις σχετίζεται άμεσα με την κατάθλιψη. Όταν καθημερινά κάποιος βιώνει άγχος σε μεγάλο βαθμό, στερείται την ευκαιρία να υλοποιήσει στόχους και να φέρει εις πέρας τις καθημερινές του υποχρεώσεις. Με τον καιρό κάποιος με μεγάλο άγχος δεν ανταπεξέρχεται επιτυχώς στην καθημερινότητα του και διαμορφώνει έτσι σιγά σιγά σκέψεις αναξιότητας για τον εαυτό του που σταδιακά τον οδηγούν στα καταθλιπτικά συναισθήματα. Η εξαντλητική φύση του άγχους εξουθενώνει το σώμα και καθώς δεν υπάρχει η απαιτούμενη ενέργεια για να ζει κάποιος με πληρότητα τη ζωή του, βυθίζεται ακόμα περισσότερο στην κατάθλιψη.
Επιπρόσθετα, το άγχος έχει άμεσες συνέπειες στην υγεία μας καθώς το σώμα μας βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς υπερέντασης. Επηρεάζεται ακόμα και η λειτουργία του εγκεφάλου. Για παράδειγμα όπως ήδη ανέφερα, σε κατάσταση άγχους έχουμε προβλήματα συγκέντρωσης.
Το χρόνιο άγχος επιβαρύνει και έχει άμεσες επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό, το ανοσοποιητικό και το νευρικό μας σύστημα. Επίσης μπορεί να εκδηλωθεί με ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως άσθμα, δερματικά προβλήματα, υπέρταση, προβλήματα καρδιάς και χρόνια κόπωση. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε και τις παράπλευρες επιπτώσεις του άγχους: κάποιος με άγχος τείνει να καπνίζει περισσότερο και να πίνει περισσότερα αλκοόλ που σίγουρα κάθε άλλο παρά καλό κάνουν σε έναν ήδη καταπονημένο οργανισμό.
Στην αντιμετώπιση του άγχους βοηθά η σωματική άσκηση και η σωστή διατροφή. Στόχος είναι να εκτονωθεί ο οργανισμός και να απελευθερωθούν χημικές ουσίες που θα συνδράμουν στο συναίσθημα της ευεξίας και χαλάρωσης. Η σωστή διατροφή και άσκηση επιπλέον θα δυναμώσουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Η εγκαθίδρυση μιας καλής ρουτίνας ύπνου θα βοηθήσει ώστε ο οργανισμός μας να ξεκουράζεται περισσότερο. Για το άγχος μας καλό είναι να μιλάμε σε φίλους και σε ανθρώπους που εμπιστευόμαστε, ώστε να εκτονωθούμε εκφράζοντάς το. Εξηγώντας σε φίλους αυτά που μας απασχολούν χαλαρώνουμε, καταλαβαίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας και συνάμα θεμελιώνουμε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Στις περιπτώσεις όπου το άγχος πλέον είναι παθολογικό, καλό είναι να αναζητηθεί η βοήθεια ενός ειδικού.
Αντικειμενικά προβλήματα υπάρχουν και σίγουρα δεν είναι λίγα στους καιρούς που ζούμε. Το άγχος όταν αυτό δεν είναι παθολογικό είναι ένα δώρο για εμάς, γιατί μας βοηθά να βρισκόμαστε σε εγρήγορση ώστε να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα και τις καταστάσεις που προκύπτουν στην καθημερινότητά μας. Όταν το άγχος γίνεται παθολογικό μας εμποδίζει να υλοποιήσουμε τους καθημερινούς μας στόχους. Αποτελεί εμπόδιο στο να μπορέσουμε να κάνουμε τα απαραίτητα βήματα για να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας και κλέβει κάτι από την πίστη στον εαυτό μας.
