Ένας πίνακας ζωγραφικής μπορεί να χαρίσει όμορφα συναισθήματα και
να διεγείρει τη φαντασία όσων τον παρατηρούν με προσοχή. Μέσα στο καμβά
μπορεί κάποιος να παρατηρήσει μια πινελιά, μια μικρή λεπτομέρεια ικανή
να τον καθηλώσει και να του δώσει... τροφή για σκέψη. Πέρα όμως από το
καθαρά εικαστικό κομμάτι της τέχνης, οι πίνακες όπως και κάθε άλλο
καλλιτεχνικό δημιούργημα, είναι ικανοί να «μαρτυρήσουν» σημαντικές
πληροφορίες για την εποχή της δημιουργίας τους.
Βασιζόμενος σε αυτή τη λογική, ο καθηγητής του πανεπιστημίου της
Πάτρας, κύριος Ανδρέας Καζαντζίδης, πραγματοποίησε μια πολύ ενδιαφέρουσα
έρευνα. Μελετώντας πίνακες γνωστών ζωγράφων, συνδύασε τα χρώματα και τη
τεχνική τους με την αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης των τελευταίων
αιώνων. Η ιδιαίτερη έρευνα του, προσέλκυσε τα... βλέμματα των New york
Times που παρουσίασαν ένα μικρό κομμάτι της στην ιστοσελίδα τους.
Παρατηρώντας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των πινάκων, ο καθηγητής
Φυσικής του πανεπιστημίου της Πάτρας, κατάφερε να αποσπάσει πληροφορίες
που οι δημιουργοί τους δεν θα μπορούσαν καν να φανταστούν. Για
παράδειγμα, το έντονο κόκκινο χρώμα, κυρίως σε ηλιοβασιλέματα, που
συναντάται σε σύγχρονους πίνακες είναι αποτέλεσμα της ρύπανσης του
ουρανού κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων.
Ο κύριος Καζαντζίδης και οι συνεργάτες του μελέτησαν εκατοντάδες
πίνακες που χρονολογούνται από το 1500 ως και το 2000. Μέσα σε αυτή τη
περίοδο περιλαμβάνονται περισσότερες από 50 μεγάλες ηφαιστειακές
εκρήξεις σε όλο τον κόσμο, που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην «μόλυνση»
του ουρανού. Η έρευνα εστιάζει στις χρωματικές αλλαγές που εμφανίζονται
σε αυτά τα 500 χρόνια, ως αποτέλεσμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έκρηξη του ηφαιστείου της Ταμπόρα
στην Ινδονησία το 1815, κατά τη διάρκεια της οποίας διασκορπίστηκαν
τεράστιες ποσότητες αερίων στην ατμόσφαιρα. Για τα επόμενα χρόνια, τα
ηλιοβασιλέματα στην Ευρώπη πήραν πολύ πιο έντονο κόκκινο χρώμα, κάτι που
αποδεικνύεται από τα έργα του Βρετανού πλοιάρχου Τζ.Μ. Τέρνερ.
Όπως εξηγεί ο κύριος Καζαντζίδης: «Από τα έργα του Βρετανού, μπορούμε
να συμπεράνουμε το πως η έκρηξη του ηφαιστείου επηρέασε τα
ηλιοβασιλέματα των επόμενων χρόνων. Συναντάμε σημαντικές χρωματικές
διαφορές στους ουρανούς των πινάκων του Τέρνερ, με πολύ πιο έντονο το
ερυθρό στοιχείο.»
Η έρευνα του καθηγητή έρχεται να αποδείξει άλλη μια φορά την
ιδιαίτερη σημασία της τέχνης στη ζωή. Όχι μόνο επειδή αποτελεί
πολιτιστική κληρονομιά, αλλά διότι μέσα από αυτή μπορούμε να αλιεύσουμε
πληροφορίες που δεν θα μπορούσαμε να βρούμε αλλιώς. Πιο συγκεκριμένα, η
επιστήμη της μετεωρολογίας αναπτύχθηκε μετά το 1850, οπότε οι πίνακες
αποτελούν μια από τις λίγες πηγές πληροφοριών για τα περιβαλλοντικά
δεδομένα των παλαιότερων εποχών. Αυτό είναι και το στοιχείο που καθιστά
την έρευνα τόσο ενδιαφέρουσα.
